Cel i założenia Archeoorientalistyki

Zrozumienie przeszłości danej kultury wpływa w istotny sposób na rozumienie jej obecnej sytuacji. Znaczenie badań prowadzonych w ramach Archeoorientalistyki jest nie do przecenienia w wypadku prób zrozumienia myślenia i zachowań w kulturach nieeuropejskich, z którymi – i między którymi – porozumienie międzykulturowe jest trudne lub wręcz niemożliwe: przyczyny tego stanu rzeczy leżą w tradycji, przechowanej w znakach i tekstach.

Innowacyjność projektu polega na łączeniu różnych, dotychczas stosowanych oddzielnie, metodologii pozwalających na badanie artefaktów kulturowych. Różnią się one istotnie charakterem i znaczeniem, obejmując tak różne zjawiska jak budowle, przedmioty użytkowe, manuskrypty itd. oraz niejęzykowe i językowe znaki komunikacyjne. Każda z metodologii otwiera inną perspektywę i rozumienie przedmiotu, a ich połączenie pozwala na bardziej całościowe jego ujęcie; w prowadzonych badaniach stosowane są metody i teorie archeologiczne, kognitywne, tekstologiczne wraz z badaniami terenowymi, uzupełnione zastosowaniem nowych technologii.

Celem działania jest przygotowanie i uruchomienie międzydziedzinowych i multidyscyplinarnych projektów, które podejmą problemy badawcze o potencjale naukowym i o istotnym znaczeniu kulturowo-społecznym, pozwalającym na zrozumienie sposobów wyrażania myśli i kultury, zarówno w ujęciu synchronicznym, jak i diachronicznym. Na UW pracują zarówno wybitni archeolodzy jak i orientaliści, których obszary badawcze zazębiają się terytorialnie i/lub tematycznie; to one (Egipt, Etiopia, Sudan) są punktem wyjścia dla projektu, którego zakres będzie poszerzany. W efekcie działania powstanie międzynarodowa sieć badawcza, w skład której wejdą wiodące ośrodki naukowe zajmujące się zbliżoną tematyką (archeologia, orientalistyka, lingwistyka kognitywna, historia, historia sztuki, religioznawstwo, socjologia, politologia, jak również badania nad niewerbalnymi systemami komunikacji oraz neuronauki). Przewidywane jest także nawiązanie współpracy z krajami, w których badania nad przeszłością są rozwijane, a z którymi współpraca dotąd nie była zbyt aktywna (np. Indie, kraje Azji Środkowej).

Osią projektu jest kwestia konceptualizacji władzy w dawnych i współczesnych kulturach pozaeuropejskich. Sposoby jej rozumienia i funkcjonowania w wybranych krajach Afryki i Azji badane będą dwukierunkowo: up-down i down-up (władza – społeczeństwo i społeczeństwo – władza). Podstawowym źródłem będą znaki niewerbalne (artefakty archeologiczne i inne znaki niejęzykowe, zarówno obiekty, jak i ludzkie zachowania) oraz teksty. Realizacja projektu będzie przebiegać dwutorowo pod względem czasu powstania badanych źródeł: źródeł dawnych oraz współczesnych. Możliwość interdyscyplinarnego podejścia pozwoli na zrozumienie kulturowych uwarunkowań pojęcia władzy i jej społecznych wyrazów, jak również ciągłości pewnych form myśli i kultury. Realizacja obu tych zadań jest możliwa dzięki wspólnej interdyscyplinarnej analizie artefaktów i tekstów. W badaniach jest przyjmowana perspektywa uwzględniająca zakorzenienie współczesnych systemów władzy w kulturowych paradygmatach oraz badająca możliwości zastosowania aparatu i teorii współczesnej politologii do analizy kultur nieeuropejskich. Przy użyciu interdyscyplinarnej metodologii podjęte zostaną takie problemy badawcze jak:

• Początki władzy.
• Władza a terytorium.
• Wyznaczanie zakresu władzy.
• Legitymizacja władzy.
• Władza a odmienne stany świadomości/szaleństwo.
• Władza w kontekście teorii długiego trwania Fernanda Braudela.

W ramach Archeoorientalistyki przewidziane jest również finansowanie projektów badawczych, które nie mieszczą się w głównym nurcie badań, a są realizowane przez zespoły złożone z archeologów i orientalistów. Projekty te przyczynią się w wymierny sposób do osiągnięcia najwyższej jakości badań i publikacji naukowych, umocnienia kontaktów zagranicznych i pozycji międzynarodowej UW.

Istotnym aspektem działania jest rozbudowa infrastruktury badawczej do interdyscyplinarnych badań specjalistycznych. Powstaje laboratorium analiz mikroskopowych przeznaczone do badania źródeł archeologicznych oraz rozbudowywane jest laboratorium bioarcheologiczne do badań histologicznych. Wysokiej jakości aparatura umożliwi prowadzenie badania szerokiego spektrum źródeł z różnych surowców, pod kątem identyfikacji śladów użytkowania, sposobów produkcji oraz śladów podepozycyjnych. Poza wyposażeniem, istotnym elementem rozwoju laboratorium będzie wsparcie działań wpływających na upowszechnianie wyników badań oraz podnoszenie kompetencji osób związanych laboratorium.